Defter ve Belge İbraz Etmeme Fiiline Yönelik AYM Kararı
22.06.2022 tarih ve 31874 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan E. 2019/80,
K. 2022/31 sayılı ve 24.03.2022 tarihli Anayasa Mahkemesi kararıyla, Beypazarı
Asliye Ceza Mahkemesinin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359/a-2 bendindeki
“…gizleyenler…” ibaresinin Anayasa’nın 2’nci ve 38/5’inci maddelerine
aykırılığı ileri sürülerek iptaline karar verilmesi talebi oyçokluğuyla
reddedilmiştir.
Kararda;
-Vergi inceleme elemanı tarafından istenen
defter ve belgelerin ibraz edilmemesinin sonucunda hapis cezası tehdidinin
bulunduğu, ancak söz konusu ceza tehdidinin kişinin kendisini suçlayıcı beyanda
bulunmaya veya delil göstermeye zorlanamama hakkına aykırılığın temel ölçütü
olarak kabul edilen zorlama unsuru kapsamında değerlendirilmesinin mümkün
olmadığı, kuralda öngörülen ceza tehdidinin kişinin aleyhine beyanda bulunması
veya delil göstermesi amacına hizmet etmediği, ilgililerin sahip olduğu vergi
mükellefi statüsü nedeniyle kendilerine yüklenen şekli ödevlerden birisi olan
defter, kayıt ve belgeleri ibraz ödevinin yerine getirilmemesi fiilini
cezalandırmak amacını taşıdığının açık olduğu belirtilmiş ve
-Vergi kanunlarında tutulması ve saklanması
zorunlu tutulan defter, kayıt ve belgelerin vergi inceleme elemanları
tarafından istendiğinde ibraz edilmesinin zorunlu kılınmasının ve ibraz
edilmemesi fiilinin yaptırıma bağlanmasının kişilerin kendisini suçlayıcı
beyanda bulunma veya delil göstermeye zorlanma olarak nitelendirilemeyeceği
sonucuna varılmıştır.
Dolayısıyla yüksek mahkeme
de defter ve belge ibraz etmeme fiilini, şahısların kendisini suçlayıcı beyanda
bulunması veya delil göstermeye zorlanması olarak değerlendirmemiştir. Söz konusu
karara ve bu karara ilişkin olarak karşı oyların gerekçelerine aşağıdaki
bağlantıdan ulaşılabilir.
